Czas teraźniejszy – Präsens
Czas teraźniejszy wyraża czynność trwającą, jakiś aktualny stan rzeczy. W języku niemieckim służy on również do wyrażania przyszłości. Zdanie w czasie teraźniejszym składa się z odmienionej formy czasownika, który stoi na drugim miejscu w zdaniu oraz pozostałych dopełnień.
Odmiana regularna czasownika w czasie teraźniejszym:
Czasownik gehen - iść
ich gehe -e
du gehst -st
er/ sie/ es geht -t
wir gehen -en
ihr geht -t
sie/Sie gehen -en
Am Montag schreibe ich eine Prüfung in Ökonomie.
(W poniedziałek piszę egzamin z ekonomii.)
Warum hast du keine Zeit für mich?
(Dlaczego nie masz dla mnie czasu?)
Duża grupa czasowników odmienia się w czasie teraźniejszym nieregularnie. Wzory odmian i przykłady tych czasowników znajdziecie w rozdziale o czasownikach nieregularnych.
Czasownik sein – być
ich bin
du bist
er/sie/es ist
wir sind
ihr seid
sie/Sie sind
Czasownik sein (być) jest niezaprzeczalnie czasownikiem podstawowym. Jest on jednym z trzech czasowników posiłkowych (obok haben i werden) i odmienia się nieregularnie. Zapamiętanie jego odmiany jest podstawą – początkiem nauki niemieckiego. Umożliwia, już na samym początku edukacji, zbudowanie wielu przydatnych zdań, np.:
Ich bin Polin. (Jestem Polką.)
Du bist aus Paris. (Ty jesteś z Paryża.)
Richard ist müde. (Ryszard jest zmęczony.)
Anton und Peter sind fleißig. (Antoni i Piotr są pracowici.)
Er ist 20 Jahre alt. (On ma 20 lat.)
Wo ist das Buch? (Gdzie jest książka?)
Za pomocą czasownika „sein” będziemy tworzyć czasy przeszłe Perfekt i Plusquamperfekt, ale także stronę bierną.
Czasownik haben – mieć
ich habe
du hast
er/sie/es hat
wir haben
ihr habt
sie/Sie haben
Czasownik haben (mieć) jest drugim czasownikiem podstawowym. Jego odmianę należy zapamiętać na samym początku nauki języka niemieckiego.
W toku nauki będzie on przydatny nie tylko do tworzenia czasu przeszłego Perfekt i Plusquamperfekt, ale również do tworzenia strony biernej.
Poprawnie odmieniając ten czasownik, już na początku nauki języka niemieckiego (podobnie jak z czasownikiem sein), można zbudować wiele zdań:
Ich habe zwei Kulis. (Mam dwa długopisy.)
Du hast 200 Euro. (Ty masz 200 Euro.)
Er hat keinen Bruder. (On nie ma brata.)
Czas przeszły Imperfekt - Das Imperfekt
Czas przeszły prosty Imperfekt, inaczej zwany też Präteritum, jest jednym z trzech czasów przeszłych w języku niemieckim.
Użyjemy tego czasu, jeśli chcemy coś opowiedzieć, zrelacjonować lub opisać wydarzenia z przeszłości.
Ich war gestern vier Stunden in der Arbeit. (Byłam/byłem wczoraj w pracy 4 godziny.)
Du hattest keine Zeit für mich. (Ty nie miałeś/miałaś czasu dla mnie.)
Er fragte nach dem Weg. (On zapytał o drogę.)
Der Unterricht begann um 9 Uhr. (Lekcja rozpoczęła się o 9.)
Wir luden viele Gäste zum Geburtstag ein. (Zaprosiliśmy wielu gości na urodziny.)
Ihr spracht mit ihm eine Stunde. (Rozmawialiście z nim godzinę.)
Ich schlief gestern sehr gut. (Spałam wczoraj bardzo dobrze.)
Sie gingen ins Kino mit Anna. (Oni poszli do kina z Anną.)
Zasada tworzenia form czasu przeszłego Imperfekt (Präteritum):
Czasowniki „sein” „haben” „werden”
| sein (być) | haben (mieć) | werden (stawać się) |
|
|
|
|
| ich war | ich hatte | ich wurde |
| du warst | du hattest | du wurdest |
| er /sie / es war | er / sie / es hatte | er / sie / es wurde |
|
|
|
|
| wir waren | wir hatten | wir wurden |
| ihr wart | ihr hattet | ihr wurdet |
| sie / Sie waren | sie / Sie hatten | sie / Sie wurden |
Czasowniki regularne
Do tematu bezokolicznika dodajemy końcówkę „-te“. Powstała forma to forma 1. i 3. osoby liczby pojedynczej.
machen (robić) -> ich mach + te = ich machte
sagen (mówić) -> er sag + te = er sagte
Do pozostałych form dodajemy końcówki osobowe.
fragen (pytać)
ich fragte
du fragtest
er/sie/es fragte
wir fragten
ihr fragtet
sie/Sie fragten
aufräumen (sprzątać)
Ich räumte mein Zimmer auf. (Sprzątałam/posprzątałam pokój.)
bestellen (zamawiać)
Er bestellte dieses Buch. (On zamówił tę książkę.)
danken (dziękować)
Wir dankten für dieses Gespräch. (Podziękowaliśmy/ dziękowaliśmy za tę rozmowę.)
einkaufen (kupować)
Wer kaufte bei euch ein? (Kto u was zrobił zakupy?)
hören (słuchać)
Ich hörte die Musik. (Słyszałam muzykę./ Słuchałam muzyki.)
gratulieren (gratulować)
Wir gratulierten ihr zum Geburtstag. ( Składaliśmy jej z okazji urodzin.)
leben (żyć)
Sie lebte in Berlin. (Ona mieszkała w Berlinie.)
lernen (uczyć się)
Karin lernte Tennis spielen. (Karina uczyła się grać w tenisa.)
machen (robić)
Wir machten einen Ausflug. (Zrobiliśmy wycieczkę.)
suchen (szukać)
Ich suchte meinen Kuli.(Szukałam mojego długopisu.)
wohnen (mieszkać)
Wo wohntet ihr? (Gdzie mieszkaliście?)
| Czasowniki z tematem kończącym się na –d, -t lub grupę samogłoskową kończącą się głoską –m, -n otrzymują przed przyrostkiem samogłoskę –e. Czasowniki odmiany nieregularnej czasu Imperfekt
Czasowniki modalne w Imperfekt
|
Czas przeszły Perfekt - Das Perfekt
Czas przeszły Perfekt jest jednym z trzech czasów przeszłych w języku niemieckim. Opisuje on czynności zakończone w przeszłości, które swoje skutki mają teraz. Używany jest również w rozmowach bezpośrednich, w sytuacjach codziennych, kiedy opowiadamy o sobie lub innych osobach, a nawet użyjemy go w zdaniach czasowych, w odniesieniu do przyszłości, jeśli będziemy chcieli podkreślić, że czynność będzie dopiero wykonana.
Czas Perfekt jest czasem złożonym. Składa się on z czasownika posiłkowego „haben” lub „sein” oraz imiesłów czasu przeszłego (Partizip Perfekt).
................ + haben/sein + ................ + Partizip Perfekt.
Anne hat heute Einkäufe für das Wochenende gemacht. (Anna zrobiła dziś zakupy na weekend.)
Wir sind mit dem Auto gefahren. (Przyjechaliśmy/jechaliśmy samochodem.)
Ich habe zwei Bücher gelesen. (Ja przeczytałem/łam dwie książki.)
Czasowniki posiłkowe „haben” lub „sein”:
• czasowniki „haben” i „sein” pełnią w czasie Perfekt funkcję orzeczenia i stoją na drugim miejscu w zdaniu
• odmieniają się przez osoby
Czasownik posiłkowy „haben” tworzy Perfekt z czasownikami:
- modalnymi
- zwrotnymi (Reflexive Verben) - np. sich waschen (myć się), sich erinnern (przypominać sobie), sich freuen (cieszyć się)
- łączy się ze zdecydowaną większością czasowników słabych (wyjątkami są tu: np. begegnen (natknąć się), passieren (zdarzyć się), reisen (podróżować), landen(lądować))
- przechodnimi (tranzytywnymi) - czyli takimi, które mogą utworzyć stronę bierną i wymagają tez dopełnienia w bierniku- np. kaufen (kupować), lieben (kochać), verstehen (rozumieć), erklären (wyjaśniać)
- nieosobowymi - np. es regnet (pada deszcz), es schneit (pada śnieg), es gibt (znajduje się), es gefällt (podoba się)
Czasownik posiłkowy „sein” tworzy Perfekt z czasownikami:
- wyrażającymi ruch – np.. gehen (iść), fliegen (lecieć), kommen (przybywać)
- wyrażającymi zmianę stanu - np. einschlafen (zasypiać), aufwachen (budzić się), gebären (rodzić się), sterben (umierać)
- sein, werden, bleiben - Ich bin lange zu Hause gewesen. (Byłam długo w domu)
Imiesłów czasu przeszłego (Partizip Perfekt) - czyli trzecia forma podstawowa czasownika
- imiesłów czasu przeszłego jest formą nieodmienną
- występuje w zdaniach oznajmujących i pytających na końcu
- formę imiesłowu czasowników regularnych tworzymy przez dodanie do tematu czasownika przedrostka „ge-” i przyrostka „-t”
ge + ................... + t
lernen (uczyć się)- gelernt
malen (malować) - gemalt
Ich habe ein Buch gekauft. (Kupiłem/łam książkę.)
Er hat viel gearbeitet. (On dużo pracował.)
Wie viel hat das gekostet? (Ile to kosztowało?)
Duża grupa czasowników tworzy formy imiesłowu czasu Perfekt nieregularnie, dlatego ważne jest pamięciowe opanowanie poszczególnych form czasowników. Nie zapominajmy jednak, że imiesłowy czasu przeszłego czasowników mocnych kończą się zawsze na -en.
Wiele tych form znajdziesz w części „Czasowniki nieregularne w języku niemieckim”.
Szczególne przypadki tworzenia form czasu Perfekt:
- W formie imiesłowu czasu Perfekt czasowników rozdzielnie złożonych, przedrostek ge znajduje się między przedrostkiem a tematem czasownika:
np. einladen (zapraszać)
Ich habe viele Gäste zur Party eingeladen. (Zaprosiłam wielu gości na imprezę.)
aufräumen (sprzątać)
Er hat sein Zimmer aufgeräumt. (On posprzątał swój pokój.)
- Czasowniki nierozdzielnie złożone tworzą imiesłów czasu Perfekt bez przedrostka ge-:
np. besuchen (odwiedzać)
Ich habe gestern meine Oma besucht. (Odwiedziłam wczoraj babcię.)
verstehen (rozumieć)
Er hat mich falsch verstanden. (On mnie źle zrozumiał.)
- Jeśli bezokolicznik czasownika kończy się na -ieren, wtedy nie dodajemy przedrostka ge-:
np. studieren (studiować)
Ich habe sechs Jahre an der Uni studiert. (Studiowałam 6 lat na uniwerku.)
fotografieren (fotografować)
Sie hat sehr gut fotografiert. (Ona bardzo dobrze fotografowała.)
Tabela czasowników nieregularnych w języku niemieckim
W języku niemieckim, tak jak w innych językach występują czasowniki nieregularne, które trzeba opanować na pamięć. Poniższa tabela czasowników nieregularnych zawiera najważniejsze z nich. Aby ułatwić naukę, do każdego czasownika nieregularnego, dopisaliśmy tłumaczenie.
Czasowniki nieregularne w języku niemieckim:
| Infinitiv | Imperfekt | Partizip II | Znaczenie |
| anbieten | bot an | angeboten | oferować |
| anziehen | zog sich an | sich angezogen | ubierać się |
| auffallen | fiel auf | aufgefallen | zwracać uwagę |
| backen | buk/backte | gebacken | piec |
| befehlen | befahl | befohlen | rozkazać |
| beginnen | begann | begonnen | zaczynać |
| bekommen | bekam | bekommen | otrzymywać |
| biegen | bog | gebogen | skręcać |
| bieten | bot | geboten | oferować |
| bitten | bat | gebeten | prosić |
| bleiben | blieb | geblieben | pozostać |
| braten | briet | gebraten | piec/smażyć |
| brechen | brach | gebrochen | łamać |
| brennen | brannte | gebrannt | palić się |
| bringen | brachte | gebracht | przynosić |
| denken | dachte | gedacht | myśleć |
| dürfen | durfte | gedurft | móc |
| empfehlen | empfahl | empfohlen | polecić |
| empfinden | empfand | empfunden | odczuwać, doznać |
| entscheiden | entschied | entschieden | za/decydować |
| erschrecken | erschrak | erschrocken | przerazić |
| essen | aß | gegessen | jeść |
| fahren | fuhr | gefahren | jechać |
| fallen | fiel | gefallen | upadać |
| fangen | fing | gefangen | łapać |
| finden | fand | gefunden | znaleźć |
| fliegen | flog | geflogen | latać |
| fliehen | floh | geflohen | uciekać |
| fließen | floss | geflossen | płynąć |
| fressen | fraß | gefressen | żreć |
| frieren | fror | gefroren | marznąć |
| gebaren | gebar | geboren | rodzić |
| geben | gab | gegeben | dawać |
| gehen | ging | gegangen | iść |
| gelingen | gelang | gelungen | udać się |
| gelten | galt | gegolten | obowiązywać |
| genießen | genoss | genossen | rozkoszować się |
| geschehen | geschah | geschehen | wydarzyć się |
| gewinnen | gewann | gewonnen | wygrać |
| gießen | goss | gegossen | podlewać |
| greifen | griff | gegriffen | sięgać |
| haben | hatte | gehabt | mieć |
| halten | hielt | gehalten | trzymać |
| hängen | hing | gehangen | wisieć |
| heben | hob | gehoben | podnosić |
| heißen | hieß | geheißen | nazywać |
| helfen | half | geholfen | pomagać |
| kennen | kannte | gekannt | znać |
| klingen | klang | geklungen | brzmieć |
| kommen | kam | gekommen | przychodzić |
| können | konnte | gekonnt | móc |
| laden | lud | geladen | załadować |
| lassen | ließ | gelassen | pozwalać |
| laufen | lief | gelaufen | biec |
| leiden | litt | gelitten | cierpieć |
| leihen | lieh | geliehen | pożyczać |
| lesen | las | gelesen | czytać |
| liegen | lag | gelegen | leżeć |
| lügen | log | gelogen | kłamać |
| messen | maß | gemessen | mierzyć |
| mögen | mochte | gemocht | lubić |
| müssen | musste | gemusst | musieć |
| nachdenken | dachte nach | nachgedacht | rozmyślać |
| nehmen | nahm | genommen | brać |
| nennen | nannte | genannt | nazywać |
| pfeifen | pfiff | gepfiffen | gwizdać |
| raten | riet | geraten | radzić |
| reißen | riss | gerissen | rwać |
| reiten | ritt | geritten | jeździć konno |
| rennen | rannte | gerannt | pędzić, biec |
| riechen | roch | gerochen | pachnieć |
| rufen | rief | gerufen | wołać |
| schaffen | schuf | geschaffen | tworzyć |
| scheinen | schien | geschienen | świecić, wydać się |
| schieben | schob | geschoben | pchać |
| schießen | schoss | geschossen | strzelać |
| schlafen | schlief | geschlafen | spać |
| schlagen | schlug | geschlagen | bić |
| schließen | schloss | geschlossen | zamykać |
| schmeißen | schmiss | geschmissen | wyrzucić, ciskać |
| schneiden | schnitt | geschnitten | kroić |
| schreiben | schrieb | geschrieben | pisać |
| schreien | schrie | geschrien | krzyczeć |
| schweigen | schwieg | geschwiegen | milczeć |
| schwimmen | schwamm | geschwommen | pływać |
| sehen | sah | gesehen | widzieć |
| sein | war | gewesen | być |
| senden | sandte | gesandt | wysyłać |
| singen | sang | gesungen | śpiewać |
| sinken | sank | gesunken | opadać, tonąć |
| sitzen | saß | gesessen | siedzieć |
| sollen | sollte | gesollt | mieć powinność |
| sprechen | sprach | gesprochen | mówić |
| springen | sprang | gesprungen | skakać |
| stechen | stach | gestochen | kłuć |
| stehen | stand | gestanden | stać |
| stehlen | stahl | gestohlen | kraść |
| steigen | stieg | gestiegen | wchodzić, wspinać |
| sterben | starb | gestorben | umierać |
| stinken | stank | gestunken | śmierdzieć |
| stoßen | stieß | gestoßen | potrącić, uderzać |
| streiten | stritt | gestritten | kłócić się |
| teilnehmen | nahm teil | teilgenommen | uczestniczyć |
| tragen | trug | getragen | nosić |
| treffen | traf | getroffen | spotykać |
| treten | trat | getreten | wchodzić |
| trinken | trank | getrunken | pić |
| trugen | trog | getrogen | oszukiwać |
| tun | tat | getan | czynić, robić |
| verbringen | verbrachte | verbracht | spędzać |
| vergessen | vergaß | vergessen | zapominać |
| verlieren | verlor | verloren | tracić, gubić |
| verschmelzen | verschmolz | verschmolzen | stopić |
| versprechen | versprach | versprochen | obiecywać |
| verzeihen | verzieh | verziehen | wybaczyć |
| wachsen | wuchs | gewachsen | rosnąć |
| waschen | wusch | gewaschen | prać/myć |
| wegwerfen | warf weg | weggeworfen | wyrzucać |
| wenden | wandte | gewandt | zwracać się |
| werben | warb | geworben | reklamować |
| werden | wurde | geworden | stawać się, zostawać |
| werfen | warf | geworfen | rzucać |
| wiegen | wog | gewogen | ważyć |
| wissen | wusste | gewusst | wiedzieć |
| wollen | wollte | gewollt | chcieć |
| ziehen | zog | gezogen | ciągnąć |
| zwingen | zwang | gezwungen | zmuszać |
Czas przyszły w języku niemieckim - Das Futur
W języku niemieckim wyróżniamy dwa czasy, które odnoszą się do przyszłości (Futur I i Futur II). Aby utworzyć formy obydwu czasów przyszłych musimy znać odmianę czasownika posiłkowego „werden” (stawać się):
ich werde
du wirst
er/sie/es wird
wir werden
ihr werdet
sie/Sie werden
Czas przyszły Futur I:
Futur I jest czasem przyszłym złożonym z:
• czasownika posiłkowego „werden”, odmienionego przez osoby i stojącego na drugim miejscu w zdaniu,
• i drugiego czasownika, w formie bezokolicznika na końcu zdania.
Ich werde in die Türkei fahren.
(Pojadę do Turcji.)
Wir werden am Wochenende ins Kino gehen.
(Pójdziemy w weekend do kina.)
Czas Futur I w języku niemieckim wyraża czynności, które mają się odbyć w przyszłości faktycznie lub tylko przypuszczalnie. Nie zapominajmy jednak, że najczęściej czas przyszły w języku niemieckim wyrażany jest poprzez czas teraźniejszy (Präsens).
Ich werde morgen zu dir kommen.
(Przyjdę do ciebie jutro.) (Futur I)
Ich komme morgen zu dir.
(Przyjdę do ciebie jutro) (Präsens)
Wir haben Angst. (My mamy stracha. -> My się boimy.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz